Back to
normal!
De roep klinkt steeds luider. De meute staat te dringen. We
houden het niet meer uit. Back to wat? Normaal? Wat bedoelen we met normaal ?
Ja, ik heb wel vaagweg een idee van hoe een normale samenleving er zou moeten uitzien;
van hoe normaal gedrag van volwassen, zelfdenkende, verantwoordelijke burgers
–wat wij in een democratie toch allemaal pretenderen te zijn– hoe zulk gedrag
er zou moeten uitzien. Is het dat wat we ons voorstellen bij een post-corona
realiteit? Normaal, jawel, laten we veronderstellen dat het dat is wat we ermee
bedoelen. Elk van ons heeft daar zo’n beetje zijn eigen versie van maar je zou denken dat er toch wel grote lijnen te trekken vallen
waarover iedereen het eens is, althans iedereen die een democratische
samenleving genegen is. Maar dan wordt dat normaal in één en dezelfde zin
geplaatst na de woorden “terug naar”. In mijn hoofd slaat het tilt. Wat
betekent dit? Dat de realiteit waarin we leefden tot zo’n 8 weken terug (als ik
het goed geteld heb) inderdaad beantwoordde aan dat normaal zoals daarnet
geduid? Wie gelooft dat? Ik wil het niet
eens over geopolitiek hebben want daar kan ik met de beste wil van de wereld niets
over kwijt dat rijmt op normaal. En vandaag wil ik ook niet kankeren over deze
disfunctionerende staatsstructuur die precies in deze crisisdagen de gevolgen
van onze tribale identiteitsoorlogen pijnlijk bloot legt. Het absurde wij-zij
denken dat er enkel op gericht is om burgers binnen eenzelfde land tegen elkaar
op te zetten ten voordele van één bepaalde belangengroep, vertegenwoordigd door
een cynische politieke kaste, verdeeld over verschillende partijen. Een wereld
die dit normaal vindt is niet de mijne.
Neen, ik kijk nu even naar ons eigen gedrag, hoe wij ons
leven materieel invullen. Wijzelf als burger, als consument en als voogden of
beheerders van het leven op deze planeet (want dit is de positie waarin wij ons
willens nillens bevinden). Wat me daarin bezig houdt is het volgende. Je hebt
aan de ene kant mensen die geen besef hebben, gewoon niet nadenken. Domheid,
luiheid of gewoon al op voorhand schrik om met de realiteit geconfronteerd te
worden en daar zelf beslissingen in te moeten nemen… “het leven is al
gecompliceerd genoeg, laat dat maar aan anderen over.” Anderzijds zijn er de “après nous le déluge”-cynici,
zij die enkel hun eigen directe belangen behartigen zonder scrupules. Ja ze
bestaan echt. Je vindt ze in de politiek (gelukkig deugen de meesten, toch ken ik er wel... vul zelf maar in). Ze bevinden zich vooral onder het
bijzondere mensenras dat het normaal vindt om elke maand meer te verdienen dan
wat de werknemers in hun bedrijf in een heel jaar verdienen. Er zijn de wetenschappers die zich
laten omkopen om fakerapporten te produceren (voor de tabaklobby of de
chemische en farmaindustrie),… Er zijn er van alle soorten.
Toch ga ik ervan uit dat dit ijskoude cynisme een eerder zeldzame vorm van
psychopathie is. Dat de overgrote
meerderheid van onze medeburgers wel degelijk streeft naar een beter leven voor
iedereen en daar zijn best voor wil doen. Wat doet ons dan dag aan dag
gedragskeuzes maken die zeer duidelijk dat betere leven in de weg staan, meer
zelfs, het leven zelf in gevaar brengen? Iedereen weet waarover het gaat. Onze
mobiliteitsgewoontes, onze eetgewoontes, onze spilzucht,… Natuurlijk worden
heel wat beslissingen met negatieve gevolgen door het beleid genomen zonder dat
wij daar vat op hebben maar dat is geen reden om niet kritisch te kijken naar
datgene wat we wel degelijk zelf beslissen. Waarom, bijvoorbeeld, gedragen wij
ons zo makkelijk als kuddedieren, koopvee? Waarom vernieuwen wij elk seizoen
onze garderobe terwijl we nauwelijks gedragen outfits naar de vodden verwijzen?
Waarom stouwen wij onze huizen vol met prularia? Prullenjunks kan je toch
bezwaarlijk geëmancipeerde burgers noemen. Wat scheelt er met ons? Hoe komt het
dat wij vandaag nog altijd keuzes maken die ons totaal afhankelijk maken van
het meest rampzalige vervoersysteem dat we hadden kunnen kiezen: de individuele
auto? Waarom moeten wij persé vakantie houden op duizenden kilometer van huis
en hebben we zelfs niet meer genoeg aan één trektocht per jaar? Zijn onze
hoofden zo leeg dat ze zo makkelijk opgevuld kunnen worden door de pushers van
de reclame? Kunnen wij echt zelf niet meer uitmaken wat belangrijk is in het
leven, wat onze behoeften zijn en laten wij dit dus liever bepalen door de
kwasten van het verleidingscirkus die enkel aan winst en macht
denken en het echt niet goed voor hebben met ons?
Is dit het normaal waar we terug naartoe willen? Als zombies terug naar de
Meir, de Nieuwstraat, de Veldstraat,… als zombies trekkend van étalage naar
étalage om toch maar te ontdekken wat we ons nu weer kunnen laten opsolferen.
Het zijn allemaal geen nieuwe vragen. Velen onder ons
stellen ze al decennialang. En op veel van die vragen kennen we natuurlijk ook
het antwoord. De enige vraag die dan overblijft en die er nu meer dan ooit toe
doet is: waarom houdt dit niet op, nu, direct, sofort? Corona heeft alles
lamgelegd. Gaan we ons nu weer laten opjutten om de heilige economie “te
redden”? Het is niet de economie die moet gered worden, die redt zichzelf wel.
Wat ons nu in de strot zal geduwd worden is het redden van de top down gecontroleerde
markt die heet vrij te zijn maar dat natuurlijk niet is. Een echt vrije markt
kan alleen bestaan als die functioneert volgens regels die niet de sterkste
maar de zwakste beschermt, die niet door de grootste spelers bepaald worden
maar door de overheid, regels die erop gericht zijn de kloof tussen arm en rijk
te dempen, die ervoor zorgen dat iedereen de kans krijgt om aan zijn trekken te
komen, ongeacht kleur, gender, waar je geboren bent of wie je ouders zijn. De opportuniteit van Corona, never
waste a good crisis,… Zou het kunnen dat we kiezen voor een nieuw normaal? Niet
het normaal van de terugkeer dat achter ons ligt maar het normaal dat we ons
kunnen verbeelden en waar we al gaande kunnen naartoe werken.
Wel?
